حجت الاسلام دکتر محمدرضا جواهری/

نیازهای واقعی و اساســی انسانها چیست؟ حکومت‌ها، دولت‌ها، گروه‌ها، قشرها، احزاب و افراد جامعه اسلامی باید در راه پاسخ به چه نیازهایی گام بردارنــد؟ اهل‌بیت (ع) به این پرسش پاســخ صحیح داده‌اند.

 باید نیازهای حقیقی همگانی را شناخت و به آنها توجه نمود. امام جعفر صادق(ع) در تبیین نیازهای فراگیر و همگانــی مردم فرموده‌انــد: سه چیز است که همه به آن نیاز دارند: امنیت، عدالت و فراوانی نعمت.

در این حدیث، بزرگترین و اساســی‌ترین نیازهای حقیقی بشر معرفی شده است. براســاس جمله «یَحتاجُ النّاسُ طُرّا اِلَیها» امام در این حدیث چیزهایی که همه مردم و عموم انســان‌ها و تمامی بشریت همواره در زندگی به آن نیازمندند را نشــان داده‌اند.

 احتیاج همگانی و نیازهای ضروری اجتماع بشــری در این حدیث آمده اســت. «طراً «به معنــای همه و همگی اســت. امام جعفر صادق(ع) نیازمندی‌های تک تک انسانها را به دانشمندان علوم اجتماعی، علوم سیاسی و جامعه شناســان آمــوزش داده‌اند.

 جمله» یَحتاجُ النّاسُ طُرّا اِلَیها» اهمیت و ضرورت توجه حکومت، دولت، اقشار، گروه‌ها، احزاب و جناح‌هــا را به نیازهــای عمومی و فراگیر نشان می‌دهد. برخی نیازها شخصی و فردی است؛ یک انسان یا برخی افراد یا قشرها به آن نیاز دارند. در این حدیث نیازهای همگانی آمده است.

 سه نیاز بزرگ در سبد نیازهای فردی و اجتماعی همه مردم در روستا و شهر و کشور چیست؟ امام ششم در این حدیث سه نیاز مبرم و مهم را بیان کرده‌اند.

 الف: امنیت

 یک نیاز همگانی در زندگی اجتماعی امنیت است. باید اسباب ناامنی را شناخت و از آن پیشــگیری کرد؛ از عوامل ایجاد و پایداری امنیت آگاه شــد و آنها را اجــرا و تقویت نمود.

امــام جعفر صادق(ع) امنیت را در صدر فهرست نیازهای اساسی همگانی بشر نشــانده‌اند. تأمین این نخستین نیاز بزرگ میتواند بستر تأمین نیازهای بزرگ دیگر را فراهم سازد.

 امنیت به معنای آسایش، آرامش، آسودگی، اطمینان، اعتماد و رهایی از بیم و وحشــت است.

 ب: عدالت

 همه مردم به عدالت نیاز دارند، باید در روابط افــراد و جامعه با هم، دولت با مردم و مردم با دولت عدالت حاکم باشــد. همه نیازمند عدالت هستند. از عدالت همه سود می‌برند.

 عقل و شــرع بر ارزش عدالــت و ضرورت برقراری آن حکم می‌کنند. دادگری، درستی، راستی، استواری، برابری، مساوات، هم‌وزنی، هم‌نظیری و همتایــی درون مفهوم عدل و عدالت جای دارد.

 ج: فراوانی

 نعمت و رفاه اقتصادی امام جعفر صادق(ع) در شمارش چیزهایی که همه مردم بــه آن نیاز دارند از «خصب «نــام برده‌انــد. خصــب به معنــای فراوانی نعمت، پربرکتی، زندگــی مرفه، گنجایش، گســتردگی، وســعت و کثرت خیر است.

 نیازهای اقتصــادی در فهرســت نیازهای سه‌گانه عمومی قرار دارد. در حیات دنیوی همه انسان‌ها به امنیت، عدالت و رفاه احتیاج دارند. شهرها و کشورهایی که این سه احتیاج بزرگ مردمی را تأمین کنند شــهر مطلوب امام جعفر صادق(ع) هستند.

اینکه امام معصوم این سه نیاز را در عنوان نیازهای همگانی اعلام کرده‌اند، ضرورت پیگیری این احتیاجات و ارزشمندی تلاش در راه برقراری این سه قلم از نیاز اساسی را می‌رساند.

 برآورده شدن این احتیاجات سه گانه کشوری آباد و پیشرفته میســازد. فرصت را برای تربیت و تهذیب نفس، تزکیه، خودسازی، رشد و کمال فراهم می‌نماید. راه خدمت را به روی اهل خدمت می‌گشــاید. با تأمین این احتیاجات حضور در مســاجد و عبادت خدا افزایش می‌یابد.